Ανθολογία αρβανίτικων τραγουδιών της Ελλάδας

Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (Κ.Μ.Σ.) και το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο (Μ.Λ.Α.), πραγματοποιώντας την επιθυμία της ιδρύτριάς τους Μέλπως Μερλιέ, εξέδωσαν σε βιβλίο μεγάλο μέρος της 17χρονης έρευνας του συγγραφέα-συνεργάτη τού Μ.Λ.Α. Θανάση Μωραΐτη.
Η έκδοση αυτή, που έχει στόχο την ανάσυρση και επικόλληση ξεχασμένων μελών στο σώμα του λαϊκού ελληνικού πολιτισμού, περιλαμβάνει:
· 152 αρβανίτικα τραγούδια απ' όλη την Ελλάδα καταγραμμένα σε νότες με ιστορικές, γλωσσολογικές, μουσικολογικές, προσωδιακές και μετρικές αναλύσεις.
· Συνοδευτικό cd στο οποίο ακούγονται όλα τα τραγούδια από επιτόπιες κυρίως ηχογραφήσεις.
· Κείμενο-πρόλογο του Μάρκου Φ. Δραγούμη.
· Ανέκδοτες εργασίες με ιστορικές αναφορές που προσέφεραν αφιλοκερδώς οι: Λεωνίδας Εμπειρίκος, Λάμπρος Μπαλτσιώτης και Τάσος Καραντής.
· Αποσπάσματα με ιστορικές αναφορές από βιβλία των: Κώστα Μπίρη, Σπ. Ασδραχά, Γιάννη Γκίκα, Θόδωρου Χατζηπανταζή.
· Αποσπάσματα γλωσσολογικών ερευνών των: Eric Pratt Hamp, Μιρόσλαβ Ντ. Ζαμπουότσκι, Γιώργου Μπαμπινιώτη, Λουκά Τσιτσιπή.
· Τέλος, ανέκδοτες νέες θεωρητικές έρευνες καθώς και μουσικολογικές αναλύσεις του Δημήτρη Λέκκα.

Η συστηματική έρευνα του συγγραφέα άρχισε το 1985, αμέσως μετά την πρώτη συναυλία με αρβανίτικα τραγούδια που έγινε τον ίδιο χρόνο στο θέατρο "Ορφέας" στην Αθήνα. Η συναυλία αυτή που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του ερευνητή Αριστείδη Κόλλια και του συνθέτη Δημήτρη Λέκκα ο οποίος έκανε τη μουσική και χορωδιακή επεξεργασία, και στην οποία εκτός από τον Θανάση Μωραΐτη τραγούδησαν οι: Φωτούλα Σοφού, Γεωργία Μωραΐτη και οι Τραγουδιστές του Αντώνη Κοντογεωργίου, ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε αρχικά σε διπλό LP από τον Ιουλιανό του Μίκη Θεοδωράκη. Το 1994 κυκλοφόρησε σε cd από την FM Records, η οποία έκανε και την πρόσφατη αναθεωρημένη επανέκδοση (Οκτώβριος 2002) με νέο εξώφυλλο.
Το 1998 πραγματοποιήθηκε η δεύτερη συναυλία με αρβανίτικα τραγούδια από την Κάτω Ιταλία και την Ελλάδα στο θέατρο "Παλλάς" με τη συνεργασία των Δημήτρη Λέκκα και Νίκου Γράψα οι οποίοι έκαναν τη μουσική και χορωδιακή επεξεργασία. Εκτός από τον Θανάση Μωραΐτη τραγούδησαν οι: Δόμνα Σαμίου, Αφροδίτη Μάνου, μεικτή χορωδία υπό την διεύθυνση του Valery Oreskin και η παιδική χορωδία του Ωδείου Kodaly υπό την διεύθυνση του Μιχάλη Πατσέα. Και αυτή η συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε το 1998 σε cd από την MBI-Χρόνος με τίτλο Τριαντάφυλλο του βράχου.

[απόσπασμα από τον πρόλογο του Μάρκου Φ. Δραγούμη]
…Ένα όμως είναι βέβαιο: ότι το ενδιαφέρον του Παχτίκου για το "έτερον" στη μουσικοποιητική μας παράδοση, ήταν του ίδιου τύπου με αυτό του συνεργάτη του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου Θανάση Μωραΐτη. Πρόκειται για το ενδιαφέρον ενός παθιασμένου συλλέκτη "άνευ ορίων άνευ όρων", όπως θα έλεγε ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Το ενδιαφέρον εκείνο που παρασύρει τους ανά τον κόσμον εθνομουσικολόγους να ταξιδεύουν σε απόμακρες γωνιές του πλανήτη, ή ακόμη και σε άλλους πλανήτες, για να βρουν το "διαφορετικό", να μάθουν, να διαφωτιστούν και να διαφωτίσουν. Μπορεί ο Παχτίκος, ίσως από μια εύλογη σκοπιμότητα, να δηλώνει ότι μαζεύει τα ξενόφωνα μόνο γιατί περιέχουν μέλη και έννοιες "ακραιφνέστατα ελληνικές", αλλά στο βάθος, εκείνο που τον υποκινεί, παράλληλα με την αγάπη του για κάθε τι το ελληνικό, είναι το ανήσυχο πνεύμα του Οδυσσέα, που θέλει όλα να τα δει και όλα να τα μάθει.
Η παρούσα ανθολογία είναι καρπός μιας μακροχρόνιας, κοπιαστικής έρευνας. Και προέρχεται όχι μόνο από βαθύ γνώστη της γλώσσας των ανθολογούμενων τραγουδιών, αλλά και ικανότατο μουσικό. Πρόκειται για ένα έργο που έρχεται να γεμίσει ένα σημαντικό κενό -η αρβανίτικη δημοτική ποίηση έχει καταγραφεί, ελάχιστα όμως η μουσική της- και να επιτρέψει να τοποθετηθεί η μελέτη της δημοτικής μας μουσικής σε μια ευρύτερη βάση. Γιατί σε τελευταία ανάλυση, μόνο με τέτοιου είδους βιβλία θα φτάσουμε στις συγκριτικές μελέτες που τόσο πολύ μας χρειάζονται για να διευρυνθούν οι εθνομουσικολογικοί μας ορίζοντες.