Ο Φίλης και η Γενοκτονία των Ποντίων

Σάλος έχει προκληθεί από τη δήλωση του Υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη για τη Γενοκτονία των Ποντίων το βράδυ της 2ας Νοεμβρίου 2015 στην εκπομπή «Στον Ενικό» του Νίκου Χατζηνικολάου στον τηλεοπτικό σταθμό Star.Ο υπουργός, ενώ ήταν καλεσμένος για τα (καυτά) θέματα της αρμοδιότητάς του, ρωτήθηκε από τον παρουσιαστή, για κάποιες παλαιότερες «αιρετικές» απόψεις του σχετικά με τον αν η σφαγή των Ποντίων από τους Νεότουρκους συνιστά γενοκτονία ή όχι. Ο Νίκος Φίλης απάντησε ότι η σφαγή των Ποντίων δεν ήταν γενοκτονία με την επιστημονική έννοια του όρου. «Έκανα τη δήλωση αυτή πριν από χρόνια ως δημοσιογράφος, συμμεριζόμενος τις απόψεις πολλών ιστορικών και πολλών διεθνολόγων. Κάναμε διάκριση στην εθνοκάθαρση την αιματηρή και στο φαινόμενο της γενοκτονίας» ανέφερε χαρακτηριστικά και συνέχισε λέγοντας: «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζουμε το αίμα, τον πόνο, όσα έχουν υποστεί οι Πόντιοι από τη θηριωδία των Τούρκων. Αυτό είναι άλλο πράγμα και άλλο πράγμα η γενοκτονία, με αυστηρή επιστημονική έννοια».

Ο κ. Φίλης διευκρίνισε ότι δεν επιβάλλει τις προσωπικές του απόψεις ως κρατική πολιτική και ξεκαθάρισε ότι η εθνική πολιτική αναγνωρίζει την «Ημέρα Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού», που καθιερώθηκε το 1994 από τη Βουλή και τιμάται κάθε χρόνο στις 19 Μαΐου. Με άλλη απόφασή της, η Βουλή έχει θεσπίσει τη 14η Σεπτεμβρίου ως «Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος».

Το άρθρο του στην «Αυγή»

Ο Νίκος Φίλης δημοσιοποίησε ευρύτερα τις απόψεις του για το επίμαχο θέμα στις 20 Αυγούστου 2014 από τις στήλες της «Αυγής», της οποίας ήταν τότε διευθυντής. Στο άρθρο του, που γράφτηκε με αφορμή την υπό ψήφιση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου, σημείωνε ότι ο όρος γενοκτονία «καθιερώνεται στο Διεθνές Δίκαιο μετά το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και παραπέμπει σε βιομηχανικά σχεδιασμένη κρατική επιδίωξη εξαφάνισης ενός ολόκληρου έθνους» και τόνιζε ότι μετά τον ψυχρό πόλεμο ο όρος χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό «χρησιμοθηρικά».  

Στο ίδιο άρθρο επισήμαινε ότι τα περί γενοκτονίας των Ποντίων ήταν μία απόφαση εσωτερικής πολιτικής σκοπιμότητας και όχι διεθνούς σημασίας. «Γι' αυτό και το ελληνικό κράτος ποτέ δεν προέβαλε στα διεθνή φόρα θέμα αναγνώρισης αυτής της ‘γενοκτονίας’, σε αντίθεση με τους Αρμένιους, οι οποίοι επεχείρησαν και πέτυχαν για τη δική τους περίπτωση απόφαση της γαλλικής Γερουσίας». Αντιθέτως, όπως έγραφε, «η κυβέρνηση Σημίτη, με υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου, είχε προσπαθήσει να υποβαθμίσει τη σημασία της απόφασης περί Γενοκτονίας, μετά μάλιστα την αντίδραση της τουρκικής πλευράς. Η απόφαση αναδεικνυόταν σε ‘αγκάθι’ για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Αντιρατσιστικός Νόμος

Να σημειώσουμε εδώ ο αντιρατσιστικός νόμος (4285/14, που τροποποιεί και προσαρμόζει τον νόμο 927/79 στην απόφαση - πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ της Ε.Ε) προβλέπει στο άρθρο 2 ότι: «Όποιος με πρόθεση, δημόσια, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, επιδοκιμάζει, ευτελίζει ή κακόβουλα αρνείται την ύπαρξη ή τη σοβαρότητα εγκλημάτων γενοκτονιών, εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, του Ολοκαυτώματος και των εγκλημάτων του ναζισμού που έχουν αναγνωριστεί με αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων ή της Βουλής των Ελλήνων και η συμπεριφορά αυτή στρέφεται κατά ομάδας προσώπων ή μέλους της που προσδιορίζεται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία, όταν η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται κατά τρόπο που μπορεί να υποκινήσει βία ή μίσος ή ενέχει απειλητικό ή υβριστικό χαρακτήρα κατά μίας τέτοιας ομάδας ή μέλους της, τιμωρείται με τις ποινές της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου (σ.σ.  φυλάκιση τριών μηνών έως τριών ετών και με χρηματική ποινή πέντε έως είκοσι χιλιάδων ευρώ). Αν η πράξη της προηγούμενης παραγράφου τελέστηκε από δημόσιο λειτουργό ή υπάλληλο, κατά την άσκηση των ανατεθειμένων σε αυτόν καθηκόντων, επιβάλλεται φυλάκιση έξι μηνών έως τριών ετών και χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως είκοσι πέντε χιλιάδων».

Αντιδράσεις

Η δήλωση Φίλη στο Star προκάλεσε την άμεση αντίδραση των Ποντιακών Σωματείων. Η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ποντιακών Σωματείων (ΠΟΠΣ), Χριστίνα Σαχινίδου χαρακτήρισε τον υπουργό Παιδείας «νέο Κεμάλ Ατατούρκ», ενώ πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΠΟΕ) Χρήστος Τοπαλίδης ζήτησε «την άμεση ταπεινή του συγνώμη απέναντι στους 353.000 γενοκτονημένους προγόνους μας και την παραίτησή του» και έθεσε προ των ευθυνών του τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ζητώντας την αποπομπή Φίλη. Ο κ.Τοπαλίδης άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για νομικές ενέργειες κατα του υπουργού, προφανώς με βάση τον αντιρατσιστικό νόμο. Την παραίτηση Φίλη ζήτησε και ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας Ποντίων, Άλκης Αναστασιάδης.

Σε πολιτικό επίπεδο, κύκλοι του Μαξίμου αρκέστηκαν να δηλώσουν ότι «ο καθένας έχει δικαίωμα να διατυπώνει προσωπικές απόψεις» ενώ τόνισαν για άλλη μια φορά ότι η θέση του Νίκου Φίλη είναι «εκπεφρασμένη».

Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, έντονη ήταν η καταδίκη των δηλώσεων Φίλη. Ο πρόεδρος της ΝΔ Βαγγέλης Μεϊμαράκης τόνισε ότι οι δηλώσεις του υπουργού Παιδείας είναι μια «αδίστακτη πρόκληση στην εθνική μνήμη, αλλά και στις αποφάσεις της Βουλής των Ελλήνων», ενώ 45 βουλευτές του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ζήτησαν την παραίτησή του. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι ανακοινώσεις των λοιπών κομμάτων, με τη Χρυσή Αυγή να προαναγγέλλει μήνυση εναντίον του.

Αντιδράσεις προκλήθηκαν και στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Οι ΑΝΕΛ εξέδωσαν ανακοίνωση, με την οποία δηλώνουν ότι δεν υιοθετούν τη δημόσια τοποθέτηση του υπουργού σχετικά με τη γενοκτονία των Ποντίων, ενώ ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Μιχελογιαννάκης τόνισε ότι «όταν αναφερόμαστε στους Έλληνες του Πόντου, μιλάμε για γενοκτονία και όχι για εθνοκάθαρση».